Erkenning en gezag

Bent u als man getrouwd met de moeder van uw kind(eren) of heeft u geregistreerd partnerschap met haar? Dan bent u automatisch (wettelijk) de vader. In andere gevallen kunt u uw kind erkennen.

Door de erkenning bent u nog geen wettelijke vertegenwoordiger van het kind. Daarvoor moet u eerst het ouderlijk gezag aanvragen. Bent u als biologische vader niet met de moeder van uw kind getrouwd en heeft u geen geregistreerd partnerschap met haar? Dan bent u geen vader in de zin van de wet en zult u het kind moeten erkennen, als u ook vader voor de zin van de wet wilt zijn. Daarnaast is het ook voor niet-verwekkers mogelijk om juridisch vaderschap over een kind te krijgen.
Sinds 1 januari 2023 geldt bovenstaande ook voor samenwonende paren en niet samenwonende paren. Is het kind geboren na 1 januari 2023 dan krijgt de erkenner automatisch gezag bij erkenning. Er gelden uitzonderingen en die zijn hier te vinden

Voorwaarden om kind te erkennen
In Nederland staan alle minderjarigen volgens de wet onder gezag; minderjarig is over het algemeen iedereen onder de 18 jaar. Meestal hebben de ouders samen het gezag. Het gezag kan ook worden uitgeoefend door een ouder, een niet-ouder samen. Dit noemen we gezamenlijk gezag. Dit gezamenlijke gezag roept voor de niet-ouder dezelfde gezagsrechten en -plichten in het leven als voor de ouder die het gezag heeft. Als een ander dan de ouder(s) het gezag uitoefent, noemen we dit voogdij. Een voogd en zijn of haar partner kunnen gezamenlijk de voogdij uitoefenen. Gezamenlijke voogdij roept vrijwel dezelfde rechten en plichten in het leven als gezamenlijk gezag.

Tot 1 januari 2002 hadden alleen gehuwde ouders automatisch samen het ouderlijk gezag over de kinderen die tijdens het huwelijk geboren waren. Voor andere samenlevingsvormen gold dit niet. Daar was altijd een procedure voor nodig. Sinds 1 januari 2002 is dit voor een aantal gevallen veranderd. Ook ouders die een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan, verkrijgen sindsdien automatisch samen het gezag over de kinderen die vanaf deze datum geboren worden. Voorwaarde is wel dat de mannelijke partner het kind heeft erkend. Ook gehuwde of geregistreerde vrouwenparen hebben automatisch het gezamenlijk gezag over kinderen die geboren zijn tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap. Voorwaarde hiervoor is wel dat er geen andere ouder is.
Bij erkenning van een kind gelden de volgende regels:

• ​U bent 16 jaar of ouder.
• U kunt een kind niet erkennen als u niet met de moeder mag trouwen. Bijvoorbeeld omdat u een bloedverwant van de moeder bent.
• Er mogen niet al 2 ouders zijn. Is het kind bijvoorbeeld geadopteerd door de vrouwelijke partner van de moeder? Dan kan de biologische vader het kind niet meer erkennen.
• Staat u onder curatele op grond van uw lichamelijke of geestelijke toestand? Dan heeft u eerst toestemming van de kantonrechter nodig.

Hoe kan een kind worden erkend?
Erkenning vindt plaats bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. Een man kan, als hij aan de voorwaarden voldoet een kind op drie tijdstippen erkennen:

• vóór de geboorte (dit noemt met ook wel erkenning van een ongeboren vrucht)
• tijdens de aangifte van de geboorte
• op een later tijdstip

Bij de erkenning zal de ambtenaar van de burgerlijke stand een aantal zaken onderzoeken. Zo zal de ambtenaar de registers van de burgerlijke stand in Nederland raadplegen om uit te sluiten dat het kind al door een andere man erkend is. Ook zal de ambtenaar van de burgerlijke stand controleren of de vader of moeder misschien al met iemand anders getrouwd is. Als de vader of moeder in het buitenland woont, zijn deze gegevens niet direct te controleren. In die situatie zal de ambtenaar altijd om een buitenlandse verklaring van ongehuwd zijn vragen. Verder zal de ambtenaar van de burgerlijk stand onderzoeken of er schriftelijke toestemming van de moeder vereist is. Als een kind:

• jonger is dan 16 jaar is de schriftelijke toestemming van de moeder nodig
• 12 jaar of ouder is, is de toestemming van het kind nodig
• tussen de 12 en 16 jaar is, is toestemming nodig van moeder en kind

Als de moeder of het kind geen toestemming geeft, kan de rechter vervangende toestemming geven op verzoek van de man die het kind heeft verwekt(artikel 1:204 BW). Bij een verzoek tot vervangende toestemming moet u een advocaat inschakelen. De rechter kijkt bij het nemen van de beslissing naar de belangen van alle betrokkenen.

Het is overigens een misverstand dat een biologische vader pas recht op omgang heeft als hij een kind erkent. De biologische vader kan ook recht op omgang met het kind hebben als omgang tussen hem en het kind in het belang van het kind is. Dat is bijvoorbeeld het geval als er al een persoonlijke band tussen de biologische vader en het kind bestaat.

Het erkennen van een kind heeft een aantal juridische gevolgen. Deze gevolgen hebben betrekking op:

• Wettelijk erfrecht. Kinderen zijn de wettelijke erfgenamen van hun ouders. De ouder kan ook wettelijk erfgenaam van het kind zijn, bijvoorbeeld in het geval dat het kind zelf geen nakomelingen of echtgenoot achterlaat.
• Financieel onderhoud van het kind. De biologische vader heeft de verplichting om het kind financieel te onderhouden (lees: kinderalimentatie)
• De keuze voor de achternaam van de moeder of vader. De keuze van de achternaam vindt plaats bij de erkenning.
• Mogelijk de nationaliteit van de vader. Dit is afhankelijk van het recht van het land waarvan de vader de nationaliteit heeft.

Door erkenning ontstaat voor de ongehuwde vader niet automatisch het ouderlijk gezag over het kind. Om het gezamenlijk ouderlijk gezag over het kind te krijgen, kan de vader na de geboorte samen met de moeder een verzoek indienen bij de rechtbank. En als de andere ouder niet meewerkt? Dan kunt u het voorleggen aan de rechtbank (1:253c BW). Het uitgangspunt is dat het gezamenlijk gezag wordt toegewezen door de rechtbank. Hiervoor heeft u een advocaat nodig.
 
In downloads op deze pagina vindt u diverse formulieren.