Gezag

• Wat is gezag?
• Gezag of autoriteit is de toestand waarbij een persoon of instantie de officiële macht over iets of iemand heeft. De anderen dienen daar dan ook naar te luisteren.
• Wat is ouderlijk gezag?
• In Nederland staan alle minderjarigen onder gezag. Dit betekent dat zij bepaalde officiële handelingen niet zelfstandig mogen verrichten, zoals een handtekening zetten. Meestal oefenen de ouders samen het gezag uit. Maar ook 1 ouder of een ouder met iemand anders samen of een voogd kan gezag over een kind uitoefenen.
• Wat is gezamenlijk gezag?
• Partners die gehuwd zijn of een geristreerd partnerschap zijn aangegaan, hebben samen het ouderlijk gezag over de kinderen die men tijdens het huwelijk krijgt of adopteert en daarmee zijn beiden verantwoordelijk voor verzorging en opvoeding van de kinderen. Wanneer de ouders na de geboorte van hun kind trouwen, dan krijgt de vader ook automatisch het ouderlijk gezag, mits hij het kind erkend heeft.
• Wat is gezamenlijk ouderlijk gezag?
• Partners die gehuwd zijn of een geristreerd partnerschap zijn aangegaan, hebben samen het ouderlijk gezag over de kinderen die men tijdens het huwelijk krijgt of adopteert en daarmee zijn beiden verantwoordelijk voor verzorging en opvoeding van de kinderen. Wanneer de ouders na de geboorte van hun kind trouwen, dan krijgt de vader ook automatisch het ouderlijk gezag, mits hij het kind erkend heeft.
• Wat is voogdij?
• Voogdij is gezag over een kind dat wordt uitgeoefend door een voogd. Een voogd is altijd een andere persoon dan de ouders, zoals een familielid, vriend of Bureau Jeugdzorg. Wanneer een voogd met zijn partner samen het gezag over een kind uitoefenen, wordt dit gezamenlijke voogdij genoemd, bijvoorbeeld in het geval van pleegouders.
• Wat is nu ouderlijke macht/gezag?
• Met ouderlijk gezag wordt de wettelijke macht bedoeld die een ouder over zijn of haar kind uitoefent. Het ouderlijk gezag is het alomvattende recht (en plicht) van een ouder om het kind op te voeden en te verzorgen, waarbij de ouder alle belangen van het kind behartigt. Hebben beide ouders gezag, dan zijn ze allebei wettelijk vertegenwoordiger van hun kind en wordt er ook wel gesproken van gezamenlijk gezag.
• Wie is bevoegd tot het uitoefenen van gezag?
• Alleen indien het kind tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap wordt geboren, hebben beide ouders automatisch het ouderlijk gezag over het kind. In alle andere gevallen heeft de vader pas de mogelijkheid om gezag over zijn kind te krijgen, nadat hij eerst het kind heeft erkend.
• Welke rechten en plichten heb ik als ik het gezag heb over een kind?
• Ouders die gezag uitoefenen, moeten het kind verzorgen en opvoeden. Daarnaast bent u de wettelijke vertegenwoordiger van het kind.
• Wat is ontheffing van het ouderlijk gezag?
• De rechter kan bepalen of iemand anders voor bepaalde of onbepaalde tijd het gezag over uw kind krijgt. Of dat uw gezag wordt beperkt. Bijvoorbeeld als de ontwikkeling van uw kind ernstig in gevaar is.
• Wat is ontzetting van het ouderlijk gezag?
• De rechter kan bepalen of iemand anders voor bepaalde of onbepaalde tijd het gezag over uw kind krijgt. Of dat uw gezag wordt beperkt. Bijvoorbeeld als de ontwikkeling van uw kind ernstig in gevaar is.
• Wat staat er in het gezagsregister?
• In bijzondere situaties wordt er in het zogeheten gezagsregister bij de rechtbank vermeld wie er gezag heeft over een kind. Dit kan zich voordoen bij twee ongehuwde ouders die gezamenlijk gezag hebben aangevraagd en verkregen, maar ook wanneer de rechter het gezag heeft gewijzigd middels een uitspraak. De normale gevallen zoals twee gehuwde ouders die samen het gezag uitoefenen, worden niet in dit register vermeld.
• Waar vindt ik het gezagsregister?
• Een uittreksel uit het centraal gezagsregister kunt u schriftelijk aanvragen bij alle rechtbanken in Nederland. Uw verzoek kunt u het beste indienen bij de voor u dichtstbijzijnde rechtbank.
• Hou ik het gezag over mijn kinderen na mijn scheiding?
• Wanneer beide ouders voor de scheiding gezamenlijk het gezag uitoefenden, kan dit na de scheiding zo blijven. Overigens doet het er niet toe of men gehuwd was, een geregistreerd partnerschap had of ongehuwd samenwoonde. Overigens impliceert gezamenlijk gezag na een scheiding niet altijd dat beide ouders ook verzorgende ouder blijven. In het geval van co-ouderschap blijven beide evenveel voor het kind zorgen, maar in verreweg de meeste gevallen blijft het kind maar bij één ouder wonen die voor het kind zorgt. Alle belangrijke beslissingen omtrent het wel en wee van het kind moeten echter gezamenlijk worden genomen en er moet overleg worden gepleegd over alle min of meer belangrijke zaken die het kind betreft.
• Kan ik gezamenlijk gezag weigeren?
• Het kan zo zijn dat ouders die gezamenlijk gezag hadden voor de scheiding, dit na de scheiding niet meer willen. Zij moeten dan aan de rechter vragen dit gezag aan één van hun beiden toe te wijzen. Dit dient met behulp van een advocaat door beide ouders samen of door één van beide ouders afzonderlijk verzocht te worden. Bij het nemen van de beslissing kijkt de rechter alleen naar het belang van het kind en wanneer het meer kinderen in een gezin betreft, neemt de rechter per kind een beslissing. Wanneer de ouders de rechter een voorstel doen, dan wordt dit meestal door de rechter opgevolgd. Wanneer de ouders het niet met elkaar eens zijn, dan zal de rechter normaliter advies vragen aan de Raad voor de Kinderbescherming. De rechter zal ook altijd de mening van de kinderen zelf vragen.
• Wat is de rol van de Raad voor Kinderbescherming binnen het vraagstuk gezag?
• De raad voor de kinderbescherming kan advies worden gevraagd door een rechter als beide ouders er niet uitkomen of als de ontwikkeling van het kind in gevaar is
• Kunnen mijn kinderen gehoord worden, en is dat verplicht?
• In de procedure tot echtscheiding is de rechter volgens de wet verplicht om een minderjarige van minimaal 12 jaar te horen - maar kinderen kunnen hiervan afzien. Soms wil een ouder dat een kind dat jonger is dan 12 jaar gehoord wordt door de rechtbank. Het is afhankelijk van de situatie, maar meestal wordt daar negatief op beslist. Hoe jonger het kind is, zeker onder de 10, hoe kleiner de kans is dat het kind gehoord zal worden. Wel zal het kind overigens in een eventueel onderzoek door de Raad voor de Kinderbescherming (soms acht de rechter zo’n onderzoek noodzakelijk) gehoord worden. De mening van het kind kan dan toch worden meegenomen.
• Heb ik nog rechten en plichten nadat mijn gezag is beëindigd?
• Nadat het gezamenlijk gezag is beëindigd, blijft de niet-ouder onderhoudsplichtig. Hij houdt deze onderhoudsplicht zolang als het gezamenlijk gezag heeft geduurd. Stel, het gezamenlijk gezag van de ouder en de niet-ouder wordt na 5 jaar beëindigd. De niet-ouder is daarna nog 5 jaar verplicht het kind te onderhouden. In uitzonderingsgevallen kan de rechter een langere periode vaststellen. De onderhoudsplicht duurt uiterlijk totdat het kind 21 jaar wordt.
• Kan een 12 jarige zijn mening geven over de scheiding van zijn ouders?
• Het is niet zo dat de rechter automatisch de mening van een kind volgt. Het is dus niet zo – dat is een vaak gehoord misverstand – dat kinderen vanaf 12 jaar zelf mogen beslissen waar ze gaan wonen. Wel zal de mening van het kind meegenomen worden in de beslissing van de rechtbank.
• Mag ik, als ik jonger ben dan 12 jaar, mijn mening geven en vertellen wat ik ervan vindt?
• Soms wil een ouder dat een kind dat jonger is dan 12 jaar gehoord wordt door de rechtbank. Het is afhankelijk van de situatie, maar meestal wordt daar negatief op beslist. Hoe jonger het kind is, zeker onder de 10, hoe kleiner de kans is dat het kind gehoord zal worden.
• Wat wil een rechter nou van mij weten?
• De rechtbanken hebben voor kinderen een eigen website gemaakt. Ook is er een film van 9 minuten waar waarin goed wordt uitgelegd wat dit kinderverhoor inhoudt.
• Hoe gaat het in zijn werk, als je wil vertellen waar je wil wonen?
• Het betreffende kind krijgt een brief thuisgestuurd van de rechtbank met een uitnodiging voor een gesprek. Bij het horen van het kind zijn de ouders niet aanwezig. De betreffende rechter is opgeleid om dit soort gesprekken te voeren en zal taal gebruiken die aansluit bij de leeftijd en belevingswereld van het kind. Ook zal een kind eerst op zijn/haar gemak gesteld worden.
• Wanneer kan ik mijn kind erkennen?
• Bij erkenning van een kind gelden de volgende regels:​U bent 16 jaar of ouder, U heeft toestemming nodig van de moeder, Is het kind 12 jaar? Dan heeft u schriftelijke toestemming nodig van het kind en de moeder. Na 16 jaar heeft u alleen toestemming van het kind nodig, U kunt een kind niet erkennen als u niet met de moeder mag trouwen. Bijvoorbeeld omdat u een bloedverwant van de moeder bent, Er mogen niet al 2 ouders zijn. Is het kind bijvoorbeeld geadopteerd door de vrouwelijke partner van de moeder? Dan kan de biologische vader het kind niet meer erkennen, Staat u onder curatele op grond van uw lichamelijke of geestelijke toestand? Dan heeft u eerst toestemming van de kantonrechter nodig.
• Krijg ik automatisch het ouderlijk gezag over mijn kinderen na erkenning?
• Ja en Nee.
  Nee: Als je kinderen hebt en je bent niet getrouwd, dan heb je als vader niet automatisch gezag over je kinderen. Dat betekent dat je dus niet de wettelijke vertegenwoordiger bent van je kinderen. Als je dat wel wilt zijn, dan dien je in eerste instantie je kinderen te erkennen. Als je dat hebt gedaan, dan kun je gezamenlijk gezag aanvragen over je kinderen.
  Ja:Als Uw kinderen geboren zijn na 1 januari 2023. Dit komt door de wetswijziging die vanaf die datum is ingegaan. Er zijn wel nog uitzonderingen hierop. Meer weten klik hier
  Hier vindt je een verkorte uitleg
• Krijgen een geregistreerde man en vrouw automatisch gezamenlijk gezag over de kinderen?
• Ja. Dit vastgelegd in de wet
• Wanneer moet gezamenlijk gezag via de rechter worden aangevraagd?
• Als de moeder bezwaar heeft tegen gezamenlijk gezag en geen toestemming geeft, dan kan de rechter in haar plaats toestemming geven. De rechter kan dat doen als de moeder het gezamenlijk gezag tegenhoudt op onredelijke gronden, of gronden die niet in het belang van het kind zijn. Als het in het belang is van het kind, maar niet in het belang van de moeder dat beide ouders gezag over hun minderjarige kind uitoefenen, dan kan de rechter het belang van het kind laten prevaleren en vervangende toestemming geven.
• Bij welke situatie kun je gezamenlijk gezag door een rechter laten toekennen?
• Als de moeder geen bezwaar heeft maar ook niet wil meehelpen om het gezamenlijke gezag tot stand te brengen, dan dien je eenzijdig het verzoek tot gezamenlijk gezag bij de rechter te doen. Hoewel het volgens de Nederlandse wet niet mogelijk is om eenzijdig dit verzoek te doen, geeft het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) deze mogelijkheid indirect wel. Aangezien de moeder geen bezwaar heeft, zal dit verzoek doorgaans door de rechter ingewilligd worden.
• Hoe moet gezamenlijk gezag bij de rechter worden aangevraagd?
• De vader krijgt niet automatisch in alle gevallen het ouderlijk gezag. Wanneer er geen sprake is van een huwelijk tussen de moeder en de vader of van een geregistreerd partnerschap, dan zal de vader niet automatisch het ouderlijk gezag over het kind krijgen. Moeder heeft dan het eenhoofdig gezag. Vader moet het ouderlijk gezag aanvragen. De ouders kunnen het gezamenlijk ouderlijk gezag aanvragen bij de griffie van de rechtbank. Een belangrijke voorwaarde is wel dat de vader het kind heeft erkend. Hiervoor hebben zij geen hulp van een advocaat nodig. Het gezamenlijk ouderlijk gezag aanvragen is kosteloos, dit kan digitaal via de site www.rechtspraak.nl of door indiening van het formulier ‘Verzoek tot het gezamenlijk uitoefenen van het gezag over een minderjarige’.
• Kan ik in hoger beroep tegen de uitspraak?
• De rechter zal beslissen aan de hand van de gepresenteerde feiten en een belangenafweging. Hierbij weegt het belang van het kind over het algemeen het zwaarste. Mocht er een nog een derde in het spel zijn, zoals de andere ouder van het kind (bijvoorbeeld na een scheiding), dan worden zijn of haar belangen er natuurlijk ook bij betrokken. Tegen de uitspraak van de rechtbank staat hoger beroep open bij het Gerechtshof.
• Wanneer eindigt het ouderlijk gezag?
• Als het kind(eren) 18 jaar worden.
• Wie krijgt het gezag als de andere ouder overlijdt?
• Hebt u als ouders samen het gezag en overlijdt 1 van u? Dan krijgt de andere ouder automatisch alleen het gezag. Als u allebei overlijdt, bepaalt de rechter wie voogd wordt. Heeft u als ouders een voogd benoemd in uw testament of laten aantekenen in het gezagsregister? Dan vraagt de griffier van de rechtbank of deze persoon voogd wil worden. Ouders kunnen in hun testament of het gezagsregister ook bepalen dat 2 personen gezamenlijk voogd worden.